Durante a Segunda Guerra Mundial, un escuadrón de JU-88 alemáns derriba un avión comercial fronte á costa de Cedeira. Non hai supervivintes.

Entre os pasaxeiros aparece un nome ilustre: Leslie Howard. Fálase de que era xudeu, de que era un propagandista antinazi, oo de que era un galán da industria de Hollywood. Pero, a miúdo, a historia escríbese con fragmentos do que xa foi esquecido.

Este é o relato da historia que puido ser, ou quizáis non, a travesía da última viaxe de Leslie Howard.

Trailer

Sinopse

O 1 de xuño de 1943 prodúxose un incidente aéreo fronte a costa de Galicia. O voo 777, un avión comercial que cubría a ruta Lisboa-Bristol, foi atacado por cazas alemáns. O avión resultou abatido, caeu ao mar e ningún dos seus ocupantes sobreviviu. Foi un incidente propio da Segunda Guerra Mundial, pero non un suceso máis. Tivo unha especial repercusión e ainda hoxe especúlase coas razóns que o motivaron. Entre os pasaxeiros deste avión, viaxaban Tyrrel Milmay Shervington (xefe do servizo secreto en Lisboa e director da Shell), Wilfrid B. Israel (director da Axencia Xudea en Londres), Ivan James Sharp (encargado dunha misión de compra de wolframio) así coma o célebre actor inglés Leslie Howard.

A viaxe de Leslie é un documental que propón unha investigación sobre os detalles daquel suceso. Leslie Howard atopouse coa morte cando voltaba ao seu Londres natal tras pronunciar unha serie de conferencias en Lisboa e Madrid. Unhas horas antes de coller o avión, cenou en Lisboa co seu asistente, Alfred T. Chenhalls, e coa súa prima, Helen Girvin Balfour Gerassi. Helen quedou coa impresión de que, ao marxe dos seus traballos de conferenciante e actor, Leslie agochaba algo.

Existen diversas teorías sobre os verdadeiros motivos da súa visita a España, os cales poderían ter sido determinantes para desencadenar o ataque alemán que impediu a súa volta a casa. ¿Estaba envolto Leslie nunha misión secreta consistente en transmitir a Franco unha petición de neutralidade na Segunda Guerra Mundial? O seu antigo amor, a actriz española Conchita Montenegro, puido ter actuado como nexo de unión entre o actor inglés e o director, ao estar conectada estreitamente con xerarcas falanxistas. ¿Puido ser que o seu amigo e representante Alfred T. Chenhalls fose confundido con Churchill no aeroporto de Lisboa, ao ser ambos moi semellantes físicamente? ¿Conformaba o avión un obxetivo interesante simplemente por todas as personalidades que nel viaxaban? ¿Ou foi realmente un accidente?
Para respostar a todas estas preguntas cobran especial importancia os últimos días de Leslie Howard, quen se converte na estrela da súa propia historia. Acompañándoo na súa peculiar viaxe aparece un reparto de personaxes secundarios non menos estelar: ademáis de Conchita Montenegro, participan célebres actores de Hollywood como Humphrey Bogart, Bette Davis, Ingrid Bergman ou Clark Gable. Tamén Franco está no reparto deste documental que mestura cine, política, acción e intriga. No é o único dirixente cun papel destacado. Xunto a él están o premier británico, Winston Churchill, o dictador alemán Adolf Hitler e o ministro Joseph Goebbels. “A viaxe de Leslie” reúne por primeira vez a este singular elenco e o fai posible grazas ao empleo de películas, noticiarios, documentais e publicidade da época, recurrindo á remontaxe para fiar un relato que, a modo de collage, é narrado polos seus propios protagonistas.

A viaxe de Leslie procura respostas ao misterio en torno a morte de Leslie Howard, adentrándose nunha historia de intriga e glamour. A miúdo, a historia escríbese con fragmentos do que xa foi esquecido. Este é o relato da historia que puido estar, ou quizáis non, detrás da última viaxe de Leslie Howard.

Ficha Técnica

Título: A Viaxe de Leslie

Xénero: Documental

Duración:

versión largometraxe, 75’

versión televisión, 57’

Formato: 16:9

Produtora: Portocabo

Distribución: Ximena Losada

Dirección e Montaxe: Marcos Nine

Produción Executiva: Pepe Coira

Idea Orixinal: Daniela Arias

Guión: Pepe Coira, Daniela Arias, Marcos Nine

Producido por: Alfonso Blanco

Postprodución e deseño gráfico: Fran X. Rodríguez

Son: Roi Gil

Voz en off: Carolina Vázquez

Documentación: Daniela Arias, Manuel López-Benito

Coordinación de produción: Pablo Silva

O Director

Marcos Nine (Hannover 1977) – Biofilmografía

Cineasta e guionista que centra o seu traballo nos campos do documental e da experimentación. Inicia a súa carreira en 2001 como guionista de series de televisión como “Mareas vivas” e “Terra de Miranda”, ata que en 2003 iníciase como director de documentais con “Carcamáns” sobre a catástrofe do Prestige na Illa de Arousa. A partir desde momento comeza a desenvolver a súa carreira como director na cal destaca fundamentalmente polo uso e incorporación as súas películas de materiais preexistentes, xa sexan material fílmico ou material estático a partir dos cales desenvolve novos discursos. Autor de máis dunha ducia de títulos, algúns deles como “JEDN” (2006) ou “Radiografía dun autor de tebeos” (2010) puideron verse en distintos Institutos Cervantes de todo o mundo como Sao Paulo, Nova York, Estambul, Nápoles ou Manchester, ademáis de en festivais coma o Silver Docs, o SIFF de Seatle ou o Festival de Málaga. O seu nome está vencellado ao Novo Cinema Galego, etiqueta que agrupa a unha serie de autores galegos que se caracterizan polas súas creacións rupturistas coa lóxica da produción audiovisual convencional. A súa primeira longametraxe, “La Brecha” (2012) se estrena con éxito no prestixioso Festival de Cine Independente de Bos Aires, BAFICI. “A viaxe de Leslie” (2014) é a súa segunda longametraxe.

Notas de dirección

Cando me ofreceron dirixir un proxecto titulado “A viaxe de Leslie” había unha premisa: estamos falando dun acontecemento histórico. Esta premisa tiña que ver coa tráxica morte de Leslie Howard, que perdía a vida nun ataque aéreo e que nun ataque aereo, o cal nunca se chegou a saber si fora intencionado ou si se tratara polo contrario dun accidente. Sabíamos dende o inicio que nos íamos a mover nun terreo especulativo e que centrándonos neste feito en concreto non poderíamos ofrecer ao espectador máis que o desenvolvemento de determinadas hipóteses que xiran ao redor deste ataque dos nazis ao avión no que viaxaba Leslie Howard. Por tanto, a idea era clara, o relato histórico non nos conduciría nunca a unha resolución concreta así que o que “A viaxe de Leslie” debería ofrecer ao espectador era o disfrute deste relato. Con este punto de partida e o argumento escrito por Daniela Arias-Andreu e Pepe Coira, o proxecto xa apuntaba a unha especie de “viaxe do héroe”, o seu ascenso e a súa caída, ainda que acompañado de certo aire detectivesco, pensando en ir seguindo pistas e formulando hipóteses sobre o que puido ter pasado con ese avión e os distintos porqués.
Dende a miña óptica, nun punto inicial a narración do relato ten unha importancia relativa. Céntrome máis en pensar con qué tipo de materiais quero contar o relato e non no relato en sí mesmo. E neste cosa atopábame nunha disxuntiva. Por un lado sabía que podía contar con algúns dos films protagonizados por Leslie Howard e que probablemente esos films serían as únicas imaxes de Leslie Howard ás que podería acceder do actor. Imaxes de ficción, nas que Leslie Howard non sería Leslie Howard senon que interpretaría a un determinado personaxe. Por outro lado está a complexidade de ter que facer un relato sobre o pasado dende o presente, que sempre condiciona o discurso. Falar do pasado implica facer alusións a acontecementos que en moitos casos non se poden contar con imaxes, co cal necesitas unha narración que explique esos acontecementos o dalgún outro tipo de recurso, como entrevistas, para poder armar un relato. A inclusión deste tipo de recursos implica que o relato deixa de ser “contemplado” para ser “escoitado” e existen enormes diferencias entre que poidas “ver” algo e que alguén cho “conte”.
Atendendo a esto o primeiro que fixen foi poñerme a ver os films de Leslie Howard buscando planos, diálogos, secuencias que sacadas de contexto encaixasen dentro do argumento que había escrito, e comezar a remontalas. Foi un primer paso pero pese a que as secuencias non estaban ben hiladas nin existía unha “continuidade” entre as mesmas xa se deixaba intuir que tiñamos algo. Tiñamos un protagonista que podería ter presencia nunha parte importante da película e que gran parte do interese do que íamos a contar pasaba por ese protagonista. Nese momento, o ataque aereo comezou a perder cert peso e Leslie gañou presenza e protagonismo.
O seguinte paso foi dotar a esas secuencias remontadas de films de Leslie Howard dun novo contexto. Un dos grandes atractivos do argumento é o momento histórico que lle toca vivir a Leslie Howard. Vibe no periodo de entreguerreas, é combatente da I Guerra Mundial e ve cómo o seu fillo combate na II Guerra Mundial, pasa por Broadway, vive a época dourada de Hollywood, o nacemento dos estudios, etc. Todo este contexto histórico fai que un espectador poida entender e empatizar coa figura de Leslie.
E no momento en que aquelas primeiras secuencias descontextualizadas se incorporaron a un novo contexto, a película comezou a cobrar sentido. Comezei a pensar na idea de “historia” e na parte “mutable” da mesma. Pensaba no que dicía Ryszard Kapuscinski sobre os medios de comunicación e que existía unha “realidade” e unha “realidade proxectada a través dos medios” e que dalgunha forma a nosa película era en sí mesma un novo relato histórico creado a partir de pequenos fragmentos de “realidades proxectadas”. Despois de visualizar un montaxe previo duns 40 minutos en Portocabo decidimos que esa era a película e que aquel proxecto de documental que falaba da morte de Leslie Howard pasaba naquel momento a ser un film de remontaxe onde a través da vida de Leslie Howard facíamos o noso propio viaxe pola historia recente de Europa e polos inicios da industria cinematográfica estadounidense.
O reto naquel momento era conseguir facer un film coa limitación de usar soamente material de arqauivo e que ademáis puidese emular o que era unha película clásica da década dos anos 30 e 40. Normalmente os films de remontaxe teñen esa característica, debido ao material, de estar fragmentados, e eu quería evitar iso a toda costa na media do posible. O film debería estar narrado en tres actos, contar con protagonistas e antagonistas, usar recursos propios da época coma os fundidos encadeados ou a voz en off, e conseguir ser unha unidade narrativa en sí mesma aínda que estivese composto por centos de materiais distintos, de distintas fontes e de anos diferentes. Entre Daniela Arias e Manuel López-Benito comezaron unha ardua búsqueda de imaxes de arquivo intentando atopar documentos de época que puidesen servir ao noso propósito e despois de varios meses, non sei cantos puideron ser, a película estaba completa e tiña unha forma definida.
Ao final, cando tiven que escribir a voz en off que guiaría o relato, no primeiro que pensei foi no vulnerable que é a nosa memoria e por tanto, os nosos propios relatos sobre a historia e que a medida que a memoria se desvanece, imos completando a “historia” con pedazos de ficción que representan o que puido ser pero que tamén é posible que nunca fose. Deste modo todas as hipóteses que se crearon ao redor da morte de Leslie Howard son parte diso que xa non sabemos, que pode ser real, que pode ser ficción e que no fondo son parte da vida dun home que tiña como profesión a de actor, meténdose na pel de distintos personaxes.
“A viaxe de Leslie” pasou a ser un film cun enorme compoñente lúdico no cal todos os que participanos nél nos dedicamos a xogar coa historia, a mesturar ficción e realidadem e ao mesmo tempo, é tamén unha invitación a xogar a todo aquel que queira velo.

A Produtora

Portocabo é unha produtora nada en 2010, cunha clara vocación internacional. As producións de Portocabo van dirixidas ao mercado galego, español e internacional, especialmente en dúas liñas:

Ficción
Entre as últimas producións de Portocabo, destacan “The Avatars” (52×23’), unha comedia xuvenil ambientada en Nova York e rodada en Madrid e en inglés que xa foi estrenada en Italia; “Luci” (26×25’), unha single camera sitcom para TVG a cal acaba de ser vendida ao mercado norteamericano para a súa adaptación; “La revoltosa” (26×55’), comedia para a TV de Canarias e “Gran Nord” (26×55’), dramedia para Televisió de Catalunya.

Documental
Neste ámbito destaca “Galegos no mundo” (78×55’), unha serie documental para TVG; “A viaxe de Leslie”, a nosa primeira longametraxe e “Quiroga”, un documental actualmente en fase de produción.

Cunha subvención do

AGADICcor